Przedstawiam fragment pracy zaliczeniowej na studiach „Zarządzanie Cyberbezpieczeństwem” Łukasza Zająca (2024).

III. Prawo a dezinformacja

Prawo powinno odpowiadać na aktualne zagrożenia życia prywatnego i zbiorowego. Zdecydowałem się na podkreślenie roli aktów prawnych, aby czytelnik mógł poznać praktyczne metody zabezpieczania się przed dezinformacją (postawa proaktywna). Oczywiście materia wymaga większej znajomości systemu prawnego i współpracy z ekspertami prawa (np. kancelarie[1], naukowcy, prokuratorzy) – ale ten rozdział pozwala nam na wprowadzenie w tę tematykę.

Tu zaznaczę tylko podstawowe kierunki odpowiadające regulacjom w tym zakresie. To może pomóc przedsiębiorcom oraz naukowcom dostosować własne polityki związane z ochroną wizerunku, danych oraz własnych zasobów – ludzi, danych, rozwiązań.

Proponuję przypomnieć tu kilka podstawowych aktów prawnych dla spraw cywilnych, a w drugiej części rozwiązania bardziej skierowane na cyberzagrożenia
i kontekst sztucznej inteligencji. Zakres ustawodawstwa dotyczy głównie Polski, a w przypadku aktów europejskich, krajów zrzeszonych w Unii Europejskiej.

Uwarunkowanie prawne dostępne do obrony obywatela przed dezinformacją mogą obejmować poniższe propozycje:[2]

Konstytucja RP

Art. 54 – możliwość wprowadzenia koncesji na media

Art. 61 – dostęp do informacji publicznej

Prawo prasowe

Art. 1 – prawo obywateli do rzetelnego informowania

„poznać praktyczne metody zabezpieczania się przed dezinformacją – postawa proaktywna”

 

Kodeks Prawa Karnego

Art. 190 – uporczywe nękanie (stalking)

„Kto przez uporczywe nękanie innej osoby lub osoby jej najbliższej wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia lub istotnie narusza jej prywatność, podlega karze pozbawienia wolności (…).”[3]

Art. 212 – zniesławienie

„Kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności”.

 Art. 224 a – zawiadamianie o zdarzeniu, gdy zagrożenie nie istnieje

Kodeks Prawa Cywilnego

Art. 24 par. 1 – naruszenie dóbr osobistych

Ogólnym kontekstem dla sprawdzenia czy popełnione jest przestępstwo
w sensie Kodeksu Prawa Karnego[4], powinno być rozumienie definicji przestępstwa, która składa się z kilku elementów.

Przestępstwem jest:

• czyn (zachowanie człowieka, które spełnia warunki pozwalające określić je jako czyn)
• zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia,
• bezprawny (czyn narusza normę sankcjonowaną, przy braku okoliczności uzasadniających takie naruszenie, z uwagi na konflikt dóbr chronionych prawem, jest więc czynem bezprawnym. Naruszenie normy sankcjonowanej jest zagrożone przez ustawę sankcją karną, jest więc czynem karalnym),
• zawiniony (sprawcy tego czynu karalnego i karygodnego można przypisać winę. Jest to więc czyn zawiniony),
• społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy.

[1]Autorzy podręcznika do zarządzania kryzysami medialnymi, sugerują m.in. „Z naszych doświadczeń wynika, że w pierwszej kolejności adwokaci powinni doradzać łagodzenie sporów i mediacje, a drogę sądową wskazywać
w ostateczności. Wsparcie kancelarii może oczywiście obejmować również sporządzenie sprostowań, autoryzacji czy reprezentację w procesach sądowych, lecz przede wszystkim powinno skupiać się na doradztwie i dążeniu do rozwiązywania wszelkich wątpliwych kwestii, aby kryzysowi zawczasu zapobiec lub wskazać zaistniałe fakty złamania prawa i wynikające z tego konsekwencje/opcje”, w: Łaszyn A., E-kryzys, jak zarządzać sytuacją kryzysową w internecie, s. 162, 2020.

[2] Zakrzewski P., Raport „Praw(n)y sierpowy w starciu z fake-newsem. Monitoring w obszarze wprowadzania uregulowań prawnych jako metody walki z fałszywymi informacjami w Internecie”, Fundacja Demagog, 2019 oraz Mroczka K., Fake-newsy jako nowa kategoria zagrożenia systemu bezpieczeństwa ekonomicznego państwa w dobie kryzysu epidemicznego, Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego nr 26 (14), ss.96-99, 2022.

[3] Według statystyk Policji, 37 tys. 603 – stwierdzonych przestępstw w latach 2012-2020 w Polsce: https://statystyka.policja.pl/st/kodeks-karny/przestepstwa-przeciwko-4/76586,Uporczywe-nekanie-i-wykorzystanie-wizerunku-art-190a.html [dostęp 3.05.2024]

[4] Ustawa Kodeks Prawa Karnego, z dnia 6 czerwca 1997 r., art.1.